Wat is vergeving? Door Marjon Kuipers

Marjon Kuipers is collega mediatior van Leonie Poth en samen hebben zij zich ingezet voor Vergeving binnen mediation en de Vergevingscode in de basis ontwikkeld. Marjon is zich verder gaan verdiepen in haar eigen werk als mediator en mede door drukte met de Autisme Academie hebben Marjon en Leonie besloten dat Marjon niet meer actief bezig zal zijn met de Vergevingsgcode.

Hieronder volgt haar blog:

Het begrip “vergeving” is te veel omvattend om er één heldere conclusie aan te verbinden. Vanuit diverse stromingen is getracht een definitie van vergeving te geven. Vaak komen wetenschappers, theologen, filosofen en psychologen niet verder dan een opsomming te geven wat vergeving juist niet is.

In ieder geval is zeker dat vergeving nog niet of nauwelijks in verband wordt gebracht met conflicten in de relationele sfeer en wat je daar als Mediator in kunt betekenen. Vergeving is een krachtig instrument voor duurzame conflictoplossing en herstelbemiddeling tussen betrokkenen. Vergeving kan de weg vrij maken het leven weer voluit en zonder rancune aan te gaan.

Je zou kunnen stellen dat achter vergeving het opgeven van de hoop op een beter verleden schuilt. Het gebeurde kan immers op geen enkele wijze worden hersteld. Wat rest is een manier vinden om vrij te worden van de emoties die er mee verbonden zijn. Daarmee is het vinden van vergeving, voor jezelf en soms ook voor een ander, een (dappere) keuze.

Niveaus van vergeving volgens Eileen Barker http://www.thepathofforgiveness.com/eileenbarker
Eileen Barker is een Amerikaanse juriste en al ruim 20 jaar een van de toonaangevende personen op het gebied van vergeving in mediation. Zij stelt dat er 3 niveaus van vergeving zijn te duiden. Onlangs volgden Leonie en ik een Forgiveness 3 daagse bij haar.

Eerste niveau: vergeving van de ander
Het eerste niveau gaat over het vergeven van de ander. Het is ingebed in onze christelijke westerse wereld dat in eerste instantie bij vergeving wordt gedacht dat het zaak is een ander te vergeven. Dit concept maakt degene die vergeving zoekt door middel van een buiging van een ander extra kwetsbaar. Het is een verbale uitwisseling. “Ik vergeef jou in ruil voor een excuus, een sorry en het tonen van berouw”.
Wat als de persoon die je wilt vergeven niet oprecht is? Je kunt immers een papagaai leren sorry zeggen. In dat geval zal het vergevingsproces meer kwaad dan goed doen. Of wat als de persoon die vergeven wil worden niet bereid is in contact te treden en zijn daden onder ogen te zien. Hoe ga je verder als de dader niet meer leeft? Als je alleen kunt vergeven op dit niveau en het lukt niet hoe ga je dan met je leven verder?

Daarnaast speelt er op dit niveau een type van vergeving die belangrijk is omdat het een vorm van machteloosheid met zich mee kan brengen namelijk de vergeving van onpersoonlijke daden. Deze daden zijn niet verricht door een specifiek persoon maar door bijvoorbeeld overheid, natuur, terrorisme, kunnen wel degelijk een grote impact hebben.

Tweede niveau: vergeving van jezelf
Om vergeving te kunnen voelen en te behouden is volgens Barker zowel vergeving voor onszelf als vergeving voor de ander nodig. Hierbij maakt zij geen onderscheid tussen verdachte/dader of het slachtoffer. Beiden dienen zichzelf en de andere te vergeven om volledig vrij te kunnen zijn van de gevoelens die ontstaan zijn als gevolg van een bepaalde situatie. Vergeving is het accepteren wat niet gewijzigd kan worden.

Dat proces klinkt makkelijker dan het is. Men voelt zich vaak slachtoffer van de ander en daarmee is het niet logisch dat dat wij ons zelf zouden moeten vergeven. Er zijn natuurlijk situaties waarin het slachtoffer ook echt een schuldloos slachtoffer is. Er zijn echter ook situaties waarbij het slachtoffer een aandeel heeft in het creëren van de situatie. Soms ook is het fijn om in de slachtofferrol te blijven omdat het je ontslaat van eigen verantwoordelijkheid en je kunt blijven wijzen naar de rol van de ander. Je kunt jezelf afvragen of je sterk genoeg bent om kwetsbaar te durven zijn en naar je eigen aandeel te kijken.

“The weak can never forgive.
Forgiviness is an attribute of the strong”
Ghandi

Hoe iemand acteert in een conflictsituatie is sterk afhankelijk van de manier waarop betekenis wordt gegeven aan belevenissen en hoe de ontwikkeling van normen en waarden door de jaren heen is gevormd vanuit het systeem van herkomst en latere omgeving. Het conflict vindt extern plaats maar de betekenis die we eraan geven en hoe we hier naar handelen gebeurt door onbewuste processen in ons subcortiale brein/onbewuste brein.

Zodra er bewustwording is dat we in ons gedrag onbewust aangestuurd worden en dus zelf betekenis geven aan de effecten van bepaalde gebeurtenissen komt er meer zicht op hoe hier regie op te ontwikkelen.
Zonder zelfvergeving is de kans groot dat je blijft hangen in gevoelens van woede, angst, schaamte, verdriet of schuld.

Derde niveau: Er valt niets te vergeven
Het derde niveau is volgens Barker het meest moeilijke proces. Het besef dat er niets te vergeven valt. Het vraagt los te komen van onze oordelen over goed en slecht en gaat uit van de overtuiging dat alles gaat zoals het hoort te gaan en we het leven niet onder controle hebben. Barker stelt dat wanneer wij in staat zijn te beseffen dat alles misschien wel gebeurt zoals het bedoeld is er niets te vergeven valt.